بلاک چین با داغ‌تر شدن بازارهای ارزهای دیجیتال بیشتر بر سر زبان‌ها افتاد. در واقع این فناوری، سیستم ثبت دیجیتالی است که تراکنش‌های مالی و برخی داده‌های دیگر را به صورت زنجیره‌ای از بلاک‌های رمزگذاری شده، به صورت امن ذخیره می‌کند.
بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده غیرمتمرکز و عمومی است. شکلی ساده این سیستم را می‌توان راهی برای ثبت و ذخیره اطلاعات به شکل گسترده و توزیع شده دانست.
هر بلاک، حاوی کد هش برای تایید اعتبار داده‌های موجود در آن است و به صورت خودکار رمزنگاری می‌شود. در هش کد هر بلاک، هش کد بلاک قبلی نیز موجود است و بلاک چین به همین ترتیب و به شکل زنجیره‌ای از بلاک‌هایی که به یکدیگر متصل هستند، شکل می‌گیرد و هر بلاک به بلاک قبلی متصل است و به همین جهت امکان تغییر داده‌ها در بلاک‌های گذشته وجود ندارد و این موضوع باعث اعتبار و امنیت داده‌های ذخیره‌شده در بلاک چین می‌شود.
در این مقاله با مفهوم بلاک چین آشنا می‌شویم پس با ما همراه باشید.
بلاک چین چیست؟
بلاک چین یک فناوری است که از دسته تکنولوژی‌های توزیع شده محسوب می‌شود و برای ثبت و ذخیره اطلاعات به صورت امن و بدون واسطه مرکزی استفاده می‌شود. این سیستم ابتدا با بیتکوین معرفی شد، اما از آن زمان به زمینه‌های دیگری از جمله مالیات، سلامت، زنجیره تأمین، حقوقی و بسیاری دیگر نفوذ کرده است. این سیستم از چندین بلاک (یا قطعه اطلاعات) که به یکدیگر مرتبط شده‌اند، تشکیل شده است. هر بلاک اطلاعاتی را در خود نگهداری می‌کند که شامل تراکنش‌ها، زمان ثبت و اطلاعاتی است که ارتباط آن با بلاک‌های قبلی نشان می‌دهد. بلاک‌ها به یکدیگر متصل و توسط یک رمزنگاری امن محافظت می‌شوند.
برای بهتر درک کارکرد بلاک چین، می‌توانیم اجزای اصلی آن را مرور کنیم:
1. بلاک‌ها:
هر بلاک شامل داده‌هایی است که باید ثبت و تأیید شود. این داده‌ها می‌توانند معاملات مالی، متن، عکس، فیلم، یا هر نوع اطلاعات دیگری باشند.
2. زنجیره:
بلاک‌ها به یکدیگر متصل شده و یک زنجیره را تشکیل می‌دهند. هر بلاک اطلاعاتی از بلاک قبلی (به جز بلاک اول) را در خود ذخیره می‌کند که این باعث ایجاد ارتباط و پیوند بین آنها می‌شود.
3. تکنولوژی توزیع شده:
بلاک چین یک نوع از تکنولوژی توزیع شده است، به این معنا که داده‌ها به صورت متناوب و بر روی کامپیوترها و دستگاه‌های مختلفی ذخیره می‌شوند، به جای ذخیره شدن در یک مکان مرکزی.
4. کارآیی مستقل و تأیید اطلاعات:
بلاک چین توسط شبکه‌ای از کامپیوترها که به طور مشترک در فرایند تأیید داده‌ها شرکت می‌کنند، عمل می‌کند. قبل از اضافه شدن هر بلاک به زنجیره، باید توسط شبکه تأیید شود، که این به اصطلاح “موافقت کارگران” یا “کنسانس” نامیده می‌شود.
تاریخچه بلاک چین
تکنولوژی بلاکچین برای اولین بار در سال 2009 در کد برنامه‌نویسی بیتکوین معرفی شد. پس از آن علاوه بر بیتکوین، ارزهای دیگری نیز توانستند از این فناوری استفاده و کوین خود را راه اندازی کنند، بعدها با شناخت بیشتر و بهتر نسبت به این تکنولوژی ، متخصصان این حوزه متوجه شدند که بلاکچین به غیر از ارزهای دیجیتال، کاربردهای دیگری نیز دارند. امروزه از بلاکچین در حوزه‌های مختلف استفاده می‌کنند.
بلاک چین چگونه کار می‌کند؟
بلاک چین یک سیستم ثبت و تایید تراکنش‌هاست که برای ارزهای دیجیتال و دیگر اطلاعاتی که نیاز به امنیت و شفافیت دارند، استفاده می‌شود، و دارای چندین بلاک است که به هم وصل شده اند. برای اینکه یک بلاک به بلاک چین افزوده شود باید 4 اتفاق انجام شود:
1.شروع تراکنش یا معامله:
تراکنش‌هایی که در شبکه انجام می‌شود باعث اضافه شدن یک بلاک جدید در بلاک چین می‌شود.
2.تایید تراکنش:
بعد از جمع آوری تراکنش‌ها در یک بلوک، شبکه بلاک چین تراکنش‌ها را تایید می‌کند. این تایید توسط گروهی از کاربران شبکه به نام ماینرها انجام می‌شود.
3.ذخیره معامله:
معامله شما باید در یک بلاک ذخیره شود، سپس پس از تأیید صحت معامله، مبلغ درخواستی شما برای واریز و امضای دیجیتالی شما در یک بلاک ذخیره می‌شود.
4.اضافه شدن بلاک به بلاکچین با استفاده از هش:
پس از تأیید کلیه معاملات یک بلاک، باید یک کد قابل شناسایی منحصر به فرد به نام هش (Hash) به بلاک اختصاص یابد. بعد از هش شدن می‌توان بلاک را به بلاکچین اضافه کرد. پس از ایجاد یک بلاک جدید در شبکه، این بلاک برای همه در دسترس خواهد بود. به عنوان مثال اگر نگاهی به بلاک چین بیت کوین بیندازید، خواهید دید که به داده‌های معامله دسترسی دارید و می‌توانید یکسری اطلاعات را مشاهده کنید.
ویژگی‌های بلاک چین
بلاک چین دارای ویژگی‌های متعددی است که آن را از سایر سیستم‌های ثبت و تأیید تراکنش‌ها متمایز می‌کند:
۱. امنیت بالا:
بلاک چین از الگوریتم‌های رمزنگاری پیچیده برای امنیت تراکنش‌ها استفاده می‌کند. هر تراکنش در بلاکچین با استفاده از کدهای رمزنگاری ارائه می‌شود که بسیار سخت برای تقلب یا تغییر است.
۲. توزیع متمرکز:
بلاک چین به عنوان یک سیستم توزیع‌شده عمل می‌کند. اطلاعات در بلاکچین به صورت یکپارچه در اختیار تمام شرکت‌کنندگان در شبکه است، بدون نیاز به مرکز کنترلی.
۳. شفافیت:
تمامی تراکنش‌ها در بلاکچین قابل دسترسی برای تمام شرکت‌کنندگان است. این باعث می‌شود که تاریخچه کامل تراکنش‌ها به‌طور عمومی دسترسی‌پذیر باشد و از مشکلات تقلب و تغییر داده‌ها جلوگیری کند.
۴. غیرقابل تغییر:
هر تراکنش یا بلوک که به بلاکچین اضافه شده، به‌طور دائمی و غیرقابل بازگشت تایید می‌شود. این به معنای این است که تراکنش‌ها یک بار وارد شده، نمی‌توانند بدون توافق شبکه تغییر کنند.
۵. همگرایی:
برای افزودن بلوک‌های جدید به بلاکچین، شبکه نیاز به توافق یکپارچه دارد. این توافق بر اساس الگوریتم‌های مختلفی از جمله Proof of Work (PoW) و Proof of Stake (PoS) صورت می‌گیرد.
۶. انعطاف‌پذیری:
برخی بلاک چین‌ها اجازه می‌دهند قراردادهای هوشمند پیاده‌سازی شوند. و این امکان را می‌دهند تراکنش‌هایی که بر اساس شرایط قراردادهای برنامه‌نویسی شده انجام می‌شوند، به صورت خودکار اجرا شوند.
این ویژگی‌ها، بلاک چین را به یک سیستم مقاوم، شفاف و امن برای ثبت و تأیید تراکنش‌ها و اطلاعات مختلف تبدیل کرده است.
انواع شبکه‌های بلاکچین
1.شبکه‌های بلاکچین خصوصی
شبکه‌های بلاک چین خصوصی به عنوان نوعی از بلاکچین ها هستند که دسترسی به آنها محدود شده و تنها توسط افراد یا سازمان‌هایی که دسترسی مجاز دارند، قابل مشاهده و مدیریت می‌باشند. این نوع از بلاک چین‌ها از امنیت و حریم خصوصی بالاتری برخوردار هستند زیرا کنترل دسترسی به اطلاعات و تراکنش‌ها در دست گروه خاصی از افراد یا سازمان‌ها قرار دارد.
در بلاک چین خصوصی، تعداد افراد یا سازمان‌های مشارکت کننده در شبکه تعیین می‌شود و آنها می‌توانند تراکنش‌های خود را بصورت خصوصی انجام داده و اطلاعات حساس را محافظت کنند. این نوع بلاک چین‌ها معمولاً در محیط‌های سازمانی و کسب و کارها برای مواردی مانند ثبت دقیق داده‌ها، مدیریت زنجیره تأمین و یا ارائه خدمات مالی داخلی استفاده می‌شوند.
۲. شبکه‌های بلاکچین عمومی
این نوع شبکه‌ها برای همه قابل دسترسی هستند و هر فردی میتواند به عنوان نود، در شبکه شرکت کند. این نودها مسئول تایید تراکنش‌ها و تولید بلاک‌های جدید هستند و به عنوان پاداش، رمزارز مربوط به شبکه را قبول می‌کنند. این شبکه‌ها حداکثر شفافیت را دارند اما معایبی نیز دارند مانند کندی، پیچیدگی و مصرف بسیار بالای انرژی(مانند بیتکوین و اتریوم).
3.بلاکچین کنسرسیومی
این بلاک چین جزو بلاک‌چین‌های بامجوز است و بر خلاف بلاک‌چین‌های خصوصی، توسط گروهی از سازمان‌ها و نهادها اداره می‌شود. به این علت نیز از تمرکز زدایی بیشتری برخوردار هستند و در نهایت امنیت سطح بالاتری نیز دارند. البته راه‌اندازی آن شاید دشوار باشد، زیرا به همکاری بین تعداد زیادی از سازمان‌ها نیاز دارد.
4.بلاکچین هیبرید
شبکه بلاک چین هیبرید یک ترکیب از ویژگی‌های شبکه‌های بلاک چین عمومی و خصوصی است. این نوع بلاک چین دارای ویژگی‌هایی از هر دو نوع بلاک چین می‌باشد، از جمله شفافیت و امنیت بلاکچین عمومی و حریم خصوصی و کنترل دسترسی بلاک چین خصوصی.
در شبکه بلاک چین هیبرید، بخشی از اطلاعات و تراکنش‌ها به صورت عمومی و بدون محدودیت دسترسی برای تمام اعضای شبکه قابل مشاهده است. این اطلاعات معمولاً برای اطمینان از شفافیت و اعتماد در مواردی مانند تاریخچه تراکنش‌ها و داده‌های عمومی استفاده می‌شوند.
در عین حال، بخشی دیگر از اطلاعات و تراکنش‌ها در این شبکه به صورت خصوصی و تحت کنترل قرار دارد. اعضای مشخصی (مانند سازمان‌ها یا افرادی که دسترسی مجاز دارند) می‌توانند به این بخش از بلاکچین دسترسی داشته باشند و اطلاعات حساس را محافظت کنند.
مزایای شبکه بلاک چین هیبرید شامل ترکیب قابلیت‌های دو نوع بلاک چین است که اجازه می‌دهد مواردی مانند حفظ حریم خصوصی، امنیت، شفافیت و کنترل دسترسی را با هم ترکیب کند، که این امر بستری مناسب را برای استفاده در صنایع و کسب و کارهایی که نیاز به ترکیب این ویژگی‌ها دارند، فراهم می‌کند.
کاربردهای بلاکچین
1.قراردادهای هوشمند
تراکنش‌های زمان بر میتواند موجب جلوگیری رشد یک کسب و کار شوند، مخصوصا برای سازمان‌هایی که حجم عظیمی از ارتباطات را پردازش می‌کنند.
با استفاده از قراردادهای هوشمند، توافق‌ها میتواند به صورت خودکار تایید و امضا شوند و افراد می‌توانند تعهدات یا تراکنش‌های خود را بدون واسطه انجام دهند. این قرارداد در واقع کدهای کامپیوتری است که در پلتفرم بلاک چین ذخیره می‌شود. قراردادهای هوشمند شامل تمام اطلاعات مربوط به شرایط قرارداد است و اجرای تمام بندهای قرارداد به صورت خودکار انجام می‌شود .
2.پرداخت‌های بین‌المللی
بلاک چین، به‌خصوص در ارزهای دیجیتال، برای پرداخت‌های بین‌المللی میتواند امکانات بسیاری ارائه کند و باعث تسهیل فرآیند پرداخت‌ها می‌شود. در اینجا تاثیرات آنرا نام می‌‌بریم:
1. کاهش هزینه‌های تراکنش:
با استفاده از این سیستم، هزینه‌های تراکنش بین‌المللی میتواند به شدت کاهش یابد. بدون واسطه‌های مالی مانند بانک‌ها و شرکت‌های کارت اعتباری، هزینه‌های تراکنش کمتر می‌شود.
2. تسریع فرآیند تراکنش:
پرداخت‌های بین‌المللی ممکن است به دلیل واسطه‌ها و فرآیندهای پیچیده زمان‌بر باشند. با استفاده از بلاک چین، تراکنش‌ها به‌صورت فوری و بدون نیاز به مدت زمان طولانی انجام می‌شوند.
3. امنیت بیشتر:
این فناوری به صورت ضمنی امنیت بالایی را برای تراکنش‌ها فراهم می‌کند. زیرا هر تراکنش در بلاک چین با استفاده از رمزنگاری و تکنولوژی معتبری ثبت و تایید می‌شود که امکان تقلب یا تغییر در آن را کاهش می‌دهد.
4. ردیابی دقیق تراکنش‌ها:
با استفاده از بلاک چین، تراکنش‌ها به‌صورت شفاف قابل ردیابی هستند. این امر میتواند به جلوگیری از کلاهبرداری‌ها و تقلب‌های مرتبط با تراکنش‌های بین‌المللی کمک کند.
5. حذف واسطه‌ها:
در بلاک چین، نیاز به واسطه‌های مالی که هزینه و زمان معاملات را افزایش می‌دهند، کاهش می‌یابد. این امر میتواند فرآیند پرداخت را ساده‌تر و کم هزینه‌تر کند.
6. منافع برای کسب‌وکارها:
برای شرکت‌ها و کسب‌وکارها، استفاده از بلاک چین در تراکنش‌های بین‌المللی میتواند بهبود موثری در مدیریت مالی و کاهش هزینه‌های مرتبط با تراکنش‌های مالی داشته باشد.
به طور کلی، بلاکچین با امکانات بینظیراش امکان انجام تراکنش‌های بین‌المللی با سرعت، امنیت و کارایی بیشتری را فراهم می‌کند که میتواند در حوزه‌های مختلف اقتصادی و مالی تاثیرگذار باشد.
3.ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، باعث انتقال سریع، امن و ارزان می‌شوند اما سرویس‌های مالی مختلف، کارمزدهای بسیار بالایی را در ازای هر تراکنش می‌گیرند و یا محدودیت خاصی دارند. بخاطر همین موضوعات است که کاربران روز به‌روز بیشتر به استفاده از ارزهای دیجیتال ترغیب می‌شوند. نه فقط به دلیل امن‌تر بودن آنها، بلکه به دلیل ایجاد آزادی و نبود قدرت مرکزی در کنترل حساب‌ها.
4.احرازهویت
این فناوری باعث می‌شود تا احراز هویت کاربران به شکل امن توسط شرکت‌ها انجام شود و از سرقت هویت افراد جلوگیری می‌کند. به این شکل که اطلاعات شخصی افراد بر روی شناسنامه‌های دیجیتالی به صورت ایمن و خصوصی در بلاکچین ذخیره می‌شوند.
5.صنعت بیمه
در صنعت بیمه باعث می‌شود شفافیت بیشتری برای مشتریان و ارائه دهندگان بیمه فراهم شود. به این شکل که ثبت همه ادعاها در یک بلاک چین، از ادعاهای تکراری در یک رویداد جلوگیری می‌کند. و علاوه بر آن روند دریافت پرداخت‌ها را برای مدعیان سرعت می‌بخشد.
6.امنیت اطلاعات بانکی
به شرکت‌های بانکی کمک می‌کند تا از امنیت بیشتری برای اطلاعات و داده‌ها بهره‌مند شوند. این فناوری از طریق رمزنگاری قوی، از سرقت داده‌های حساس، پولشویی و بسیاری دیگر از خطرات امنیتی جلوگیری می‌کند.
سخن آخر
در این مقاله در مورد فناوری بلاک چین و کاربردهای آن صحبت کردیم. این فناوری به‌واسطه ارزهای دیجیتال و به‌خصوص بیت کوین شناخته می‌شود اما موارد استفاده آن محدود به دنیای کریپتو نیست و کاربردهای آن هر روز در حال افزایش است. ولی قطعا آینده‌ی سیستم از نظر متخصصان روشن است و افراد زیادی از آن در حوزه‌های مختلف استفاده می‌کنند.
